Σουίφτ, Τζόναθαν

(Swift). Ιρλανδός συγγραφέας και πολιτικός (Δουβλίνο 1667 - 1754). Σπούδασε στο Trinity College του Δουβλίνου και, μολονότι Άγγλος στην καταγωγή και στα αισθήματα, ενδιαφέρθηκε πάντα ζωηρά για τα κοινωνικά προβλήματα της Ιρλανδίας. Γραμματέας από το 1689 του συγγραφέα και πολιτικού Ουίλιαμ Τεμπλ, έμεινε κοντά του ως το θάνατό του (1699), εκτός από μια σύντομη παρένθεση, όταν ο Σ. είχε χειροτονηθεί κληρικός και έγινε εφημέριος μιας μικρής ενορίας. Το 1704 δημοσίευσε τη Μάχη των βιβλίων, σάτιρα σε ηρωικοκωμική βάση - που την είχε προκαλέσει η Διαμάχη των παλιών και των νέων, όπου, για να υποστηρίξει τον Τεμπλ, που ήδη είχε λάβει μέρος στη φιλονικεία, ο Σ. γελοιοποιεί τους σύγχρονους συγγραφείς και ιδιαίτερα τον Ντράυντεν. Της ίδιας χρονιάς είναι κι ένα άλλο έργο του, όπου εκδηλώνει σε όλη της την πληρότητα την εξουθενωτική ευφυΐα του Η ιστορία ενός βαρελιού, μια ασεβής παραβολή της ιστορίας του χριστιανισμού: ο Πέτρος (η καθολική Εκκλησία), ο Μαρτίνος (η αγγλικανική) και ο Τζακ (οι διαφωνούντες) προδίνουν, καθένας με το δικό του τρόπο, την ευαγγελική διδασκαλία. Το έργο αυτό στάθηκε το κύριο εμπόδιο για το οποίο ο Σ. δεν έγινε επίσκοπος. Εξαιρετική φυσιογνωμία, ως το 1714, της αγγλικής πολιτικής και λογοτεχνικής ζωής (ήταν φίλος του Άντισον, του Στηλ, του Κόνγκρηβ και κυρίως του Πόουπ, του Γκαίυ και του Άρμπουθνοτ), με την πτώση των Τόρις, για χάρη των οποίων είχε φύγει από το κόμμα των Ουίγων και είχε γράψει στις σελίδες του Examiner, ακόμα και οι πολιτικές φιλοδοξίες του δέχτηκαν σκληρό πλήγμα. Έζησε την υπόλοιπη ζωή του στην Ιρλανδία, κάνοντας σύντομα ταξίδια στο Λονδίνο. Από τα δοκίμια του, εκτός από τα πολιτικά, πρέπει να αναφέρουμε το ειρωνικό Επιχείρημα εναντίον της κατάργησης του χριστιανισμού (1708), εκείνα που είναι εμπνευσμένα από την άθλια κατάσταση της Ιρλανδίας, όπως τα Γράμματα του υφαντουργού (1724) το περίφημο και παράδοξο Ταπεινή πρόταση (1729), καθώς και άλλες άγριες προσωπικές επιθέσεις. Η έμμετρη παραγωγή του, κατά κανόνα κατώτερη από το δηκτικότατο πεζό σατιρικό λόγο του, αποτελείται από μερικά χαριτωμένα βουκολικά στον τύπο της ηρωικοκωμικής ποίησης, από το ποίημα Κάδενος και Βανέσα (1726), η ιστορία του έρω-τά του για την Εσθήρ Βάνχομριγκ, και την Ημέρα της Κρίσης (1731). Το Ημερολόγιο για τη Στέλλα είναι μια σειρά από γράμματα, τα περισσότερα από τα οποία απευθύνονται στην Εσθήρ Τζόνσον, με την οποία πιστεύεται πως είχε παντρευτεί με μυστικό γάμο. Τα γράμματα αυτά που πρωτοδημιοσιεύτηκαν μεταξύ του 1766 και του 1768, είναι γραμμένα σε θεληματικά παιδιάστικο ύφος και ρίχνουν ένα απροσδόκητο φως στην περίεργη φυσιογνωμία του. Το αριστούργημα όμως του Σ. μένουν πάντα Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ (1726), σε τέσσερα μέρη όπου αφηγείται τις φανταστικές περιπέτειες ενός ναυτικού γιατρού στη χώρα των νάνων Λίλιπουτ, στη χώρα των γιγάντων Μπρόμπντινγκναγκ στην ιπτάμενη νήσο Λαπούτα και στη χώρα των αλόγων Χάουυνχνμς. Η μορφή του μυθιστορήματος περιπετειών χρησιμοποιείται εδώ ως μέσο για μια φαρμακερή σάτιρα των αγγλικών πολιτικών και κοινωνικών θεσμών, της θρησκείας, της επιστήμης και της φιλοσοφίας της εποχής του, ως το σημείο να κατηγορεί την ίδια την ανθρώπινη φύση, βαθύτατα διεφθαρμένη, που αντιπροσωπεύουν οι Γιαχούς. Σ’ αυτούς ο Σ. αντιτάσσει την αφηρημένη, λογική κοινωνία των αλόγων, πρότυπο ιδανικής κοινωνίας όπως ήταν δυνατό να τη φανταστούν μόνο μέσα σ’ ένα λογικοκρατικό κλίμα. Το ύφος είναι απλό, σφιχτό και ουσιαστικό και η σατιρική παραβολή, διαφανέστατα υπαινικτική, έχει το ρυθμό και την αμεσότητα της αφήγησης μιας πραγματικής ιστορίας. Τζόναθαν Σουίφτ. Ο Γκιούλιβερ στη χώρα των Λιλιπούτειων: εικονογράφηση του Μπόουντεν.